Intern Bunkernummer
La M 25
Lokatie
Lapscheure
Toegankelijkheid
Allicht nog ondergronds aanwezig maar in elk geval dus vermist
Aantal kamers
1
Type bunker
Kleine observatiebunker
Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • Deze structuur bevindt / bevond zich op de noordoostkant van een perceel dat heden nog bekend staat als Fort Sint Donaas op Lapscheure. Dit is ook heden het enige stukje Lapscheure aan de noordkant van de Damse Vaart.
  • Dit was in origine een Spaans fort tegen het nog altijd duidelijk als gebastioneerde stad herkenbare Sluis.
  • Door het aanleggen van de Damse vaart werd heel veel van het originele Spaanse fort gesloopt zodat er eigenlijk nog weinig echt herkenbare restanten van te zien zijn buiten hier en daar nog wat aanwezige dijken.
  • Dezelfde locatie werd ook door de Duitsers tijdens de Duitse bezetting WOI mee opgenomen als een versterkt punt binnen de bunkerlijn de Hollandstellung, gekend als Stützpunkt Dora. Het stuk hiervoor gebruikt is heden nog gelegen tussen de Damse Vaart en de Cantelmolinie en nu grotendeels een kreken en overstromingsgebied.
  • De terreinen aan de noordkant van Stützpunkt Dora zijn natuurgebied en bevatten ook heden nog 2 bunkers op grondgebied Westkapelle, namelijk Wk M 01 en Wk M 02.
  • Het terrein effectief gekend als Stützpunkt Dora is een volledig afgesloten domein en niet vrij te bezoeken zonder toelating van de eigenaars.
  • Deze structuur, zou als hij nog bestaat de meest noordelijke structuur moeten zijn, nog iets noordelijker van waar zich heden langs de oostkant van de bunkerstelling 3 kleine manschappenbunkers - verschansingen bevinden.
Oude Bunkerkaarten en nummeringen van toepassing op deze bunker

Kaart: de Hollandstellung - Sector Marinegedeelte

De moeilijkheid bij deze kaart, is dat ze niet altijd nummert per structuur maar soms per cluster van structuren. Dit vermoeilijkt natuurlijk het weten of men alle structuren wel degelijk heeft gevonden.

(Kaart: Collectie Alain Van Geeteruyen)

Het Stützpunkt Dora is er zeker niet per structuur op aangegeven. (3++) is de manschappenstructuur Wk M 01. (2++) is een gelijkaardige manschappenbunker Wk M 02. De daaronder aangeduide structuren (1++) en allicht ook het onder de Damse Vaart getekende vakje zonder nummer (++) zullen punten zijn behorende bij dit steunpunt. In praktijk liggen er echter geen structuren aan de overzijde van het kanaal behorende bij de Hollandstellung op die locatie. De nog zuidelijkere structuur (21++) is de structuur La M 08.

Kaart: Fort Sint Donaas zoals geschets door een Belgische prospectie in 1919, van Duitse kant Stützpunkt Dora genoemd.

Hierbij een sluitende duidelijke schets van het geheel dat Stützpunkt Dora ooit was. De schets hierboven toont het steunpunt aan zijn oostkant met in totaal reeds 6 structuren. Van noord naar zuid, op de schets van links naar rechts, zie je een kleine observatiebunker (La M 25 = deze fiche), een grotere manschappenbunker (La M 15), 3 kleinere manschappenbunkers-verschansingen (La M 14 - 13 en 12) en nog een grotere manschappenbunker aansluitend bij de Damse Vaart (La M 11).

Rechts zie je dan het iets meer westelijke gedeelte met als herkenbare schakel de meer achteruit op de voorlijn gelegen manschappenbunker La M 16 tegen de omheining met de Damse Vaart. Op de schets meer naar boven zie je dan een zo goed als niet meer bestaande Manschappenbunker (La M 17). Nog minder opvallend meer naar links op dezelfde hoogte, nog een kleine mogelijks nog bestaande maar heden vermiste kleine manschappenbunker-verschansing (La M 26).

(Originele schetsen: Collectie P. Nowak)

Huidig kadastraal perceelnummer waar de bunker bijhoort en werd gebouwd:
  • Gemeente Lapscheure, Sectie A, kadastraal perceel 378 (gedeeltelijk).
  • Geen enkele structuur op Lapscheure kreeg een specifiek apart kadastraal perceelnummer.

Kadasterschets en luchtfoto.

Op deze kadasterschets anno 2025 zie je het volledig stuk omschreven als Stützpunkt Dora op het oude gedeelte van Fort Sint Donaas tussen de Damse Vaart en het verlengde van de Cantelmolinie. Het bestaat uit 2 verschillende kadastrale percelen, namelijk A378 en A379.

De kadasterschets kent sowieso maar 2 bunkers op het terrein aangeduid met 2 witte structuren. Dit zijn meest zuidelijk La M 16 en meer oostelijk La M 15.

De op deze fiche besproken vermiste observatiebunker moet ooit ongeveer gelegen hebben waar het perceel A378 begint af te buigen naar links. De kans is heel groot dat de structuur nog bestaat en onopvallend in het terrein nog in de ondergrond te vinden is.

Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele eigenaars van locaties waar Duitse bunkers werden gebouwd, werden niet zoals bij de bouw van Belgische bunkers in het interbellum onteigend. Zij hadden gewoon pech en de Duitse bezetter eigende zich de grond toe en bouwde er op wat hij er wilde opzetten. Men had daar als burger weinig over te klagen en kreeg dus op die manier een In veel gevallen giftig Duits cadeau.
  • Na de oorlog werden deze bunkers dan ook automatisch opnieuw eigendom van wie er origineel eigenaar van was voor de opeising gezien zij daar nooit voor onteigend waren.
  • Zeer zelden zijn daar na de oorlog van Belgische kant schadevergoedingen voor betaald omdat de aanwezigheid van de structuren soms wel meer dan storend was voor de originele eigenaars of omdat de structuren interessant waren om over te nemen als Belgische bunkers naar de toekomst toe (is zelden gebeurd voor alle duidelijkheid)
  • Het stond de eigenaars dan ook, zeker in de beginperiode na WOI, vrij daar mee te doen wat hij wou, al was afbreken zelden een optie omdat daar zeker op die momenten de middelen niet toe bestonden.
  • Het huidige afgesloten domein maakt deel uit van gronden die bij de vroegere steenbakkerij-ontginningen hoorden van de Firma De Fonseca. Deze hadden daar tot in de jaren '70 van de voorgaande eeuw een klei-ontginning gekopppeld aan een bijhorende steenbakkerij. Deze activiteiten zijn heden lang gestopt maar de terreinen blijven nog altijd vrij verwaarloosd achter. Allicht evolueren ze op termijn wel als natuurgebied, hopelijk met respect voor het nog bijhorende aanwezige militaire erfgoed. Het is en blijft een zeer moelijk toegankelijk gebied.
  • In elk geval is het domein heden niet vrij toegankelijk zonder toelating van de eigenaars.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be van het ganse Stützpunkt Dora

Oude luchtfoto uit 1971 van de zone van Fort Sint Donaas waar Stützpunkt Dora te zoeken was.

De resolutie van de foto is sowieso klein om hier vlot de bunkers op te zien. Zeker de kleine manschappenbunkers-verschansingen en een dergelijk kleine structuur als deze, zijn hier zelden op te bespeuren.

Luchtfoto 1971 www.geopunt.be meer specifiek van de zone waar La M 17 zou moeten gestaan hebben

Detail van de rechter zijde van vorige foto.

Je ziet er wel toen in 1971 toegankelijke zones op maar zeer duidelijk zijn bunkers hier zelden op te zien. Je herkent wel duidelijk onderaan de manschappenbunker Ma L 16 tegen de omheining met de Damse Vaart. Voor de rest zijn met zekerheid weinig structuren aan te duiden.

Luchtfoto 2000 - 2003 www.geopunt.be

Dezelfde sector van het oude Fort begin deze eeuw. Alles blijkt nog meer overgroeid en de structuren zijn er zeker niet meer op te bespeuren.

Actuele luchtfoto Google Earth anno 2025

Op deze luchtfoto uit 2025 zijn alle vermoedelijke locaties aangeduid, ook deze van de verdwenen structuren.

Rechts centraal drie kleine manschappenbunkers-verschansingen. Op de uiteinden 2 manschappenbunkers met elk voor zich ter hoogte van de verschansingen een opstelling voor mitrailleur. Volledig noordelijk hiervan zou nog ergens deze kleine observatiebunker moeten steken. Het is weinig waarschijnlijk dat deze weg zou zijn.

Tegen de omheining meer achteruit een altijd vrij goed terug te vinden manschappenbunker. Meer centraal het terrein zou de structuur La M 17 gestaan moeten hebben. Nog iets noordelijker zou nog een kleine vermiste manschappenbunker-verschansing moeten gestaan hebben.

Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het betreft een kleine observatiebunker zoals er voorlopig enkel op Fort Hazegras nog een identieke maar een beschadigd exemplaar van terug te vinden is. Zie KH M 24.
  • Deze structuur maakt integraal deelt uit van het Stützpunkt Dora waarvan heden nog 6 structuren bestaan.
  • Deze structuur is heden net als nog 2 andere op dit Stutzpunkt Dora nog vermist of gesloopt.

Functie van de bunker op de linie (link met eventueel andere structuren)

  • Een klein manschappenverblijf en tevens ook te beschouwen als een kleine observatiepost op de uithoek van het terrein en de dijk. Je kan het bijna als een wachtershuisje beschouwen.
Structuur van het bunkertje:
  • klein soort observatiebunkertje.
  • Het bevat slechts 1 kleine ruimte en een geknikte toegang.

Bouwplannen horende bij deze bunker

Grondplan

Voorlopig is er enkel dit summier plannetje horende bij dit structuurtje op Fort Sint Donaas op Lapscheure. (Schets Collectie Pierre Nowak)

Omschrijving van het bunkertje:

  • Het is alvast een bunker deel uitmakend van het gedeelte van de linie opgetrokken door het Duitse Marinekorps. Voor meer details over de specifiek daarbij toegepaste bouwprincipes, zie deze link.
  • Het type structuurtje heeft vooraan 3 observatiegaten die onderling een hoek maken van telkens 135°.
  • Hierdoor komen de zijkant gericht naar de andere WOII structuur en deze met de huidige toegang in, praktisch evenwijdig te lopen.
  • Het sas is zodanig opgetrokken dat rechtstreeks binnenkijken in de kleine observatieruimte niet rechtstreeks mogelijk is door de geknikte structuur. Het sas was zoals op de beperkte plannetje hogerop nog bijkomend in een chicane uitgewerkt.
  • Aan de binnenzijde heeft de structuur ook nog een gat centraal in het dak waarvan de bedoeling ontbreekt. Mogelijks is ook dit enkel bedoeld om lichtkogels te kunnen afvuren of om een schijnwerperlicht loodrecht naar boven te kunnen laten schijnen in de lucht om de structuur als richtpunt te kunnen gebruiken voor bv Zeppelins of bommenwerpers op weg naar Engeland.
  • De structuur is ook vergeleken met de andere structuren dunwandig en zeker niet bestand tegen zwaardere projectielen.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Niet van toepassing, voorlopig is de structuur nog vermist.
Draagt de bunker nog sporen van strijd:
  • Voorlopig onbekend.
  • De structuur is tot op heden nog altijd vermist of gesloopt.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig niets geweten.

Foto's van deze bunker

  • Voorlopig nog geen foto's van deze structuur teruggevonden.

Voorlopig nog geen foto's van deze structuur teruggevonden.

Waarom de structuur mogelijks nog zou kunnen bestaan in de ondergrond is misschien duidelijker via nevenstaande foto van het domein om u een indruk te geven hoe het terrein daar heden teruggevonden wordt. In dergelijke zone kan nog heel veel in de ondergrond verstopt zitten dus.

Specifieke bijkomende interessante bronnen:

Vorige: La M 17
Volgende: La M 26